Próbę tzw. lustra srebrnego należy przeprowadzać bardzo starannie. Użycie reagentów w nieodpowiednich ilościach może
spowodować, że lustro w ogóle nie powstanie.
Doświadczenie pokazujące próbę Tollensa można podzielić na dwa etapy:
I etap - otrzymanie amoniakalnego roztworu tlenku srebra
Najpierw dodajemy do roztworu azotanu (V) srebra kilka ml roztworu zasady potasowej lub sodowej.
W efekcie reakcji powstaje wodorotlenek srebra, który natychmiast rozpada się na tlenek srebra i
wodę. Oto równania zachodzących reakcji:
AgNO3+KOH → KNO3 + AgOH
2 AgOH → Ag2O + H2O
I tutaj uwaga: powstały osad należy kilkakrotnie przepłukać sporą ilością wody destylowanej.
Dzięki temu usuniemy z roztworu nadmiar nieprzereagowanego AgNO3 lub KOH. Jeśli dysponujemy pH-metrem
można badać pH roztworu i starać się zbliżyć do pH=7. W praktyce potrzeba około 5-8 płukań do uzyskania
odpowiedniego efektu. Następnie do otrzymanego osadu Ag2O dodajemy bardzo powoli pojedyncze krople rozcieńczonego
NH4OH i mieszamy. Czynności te powtarzamy tak długo aż prawie cały osad się rozpuści. Roztwór powinien
mieć kolor grafitowy. Widać to bardzo dokładnie na filmie.
II etap - redukcja tlenku srebra do metalicznego srebra
Do otrzymanego w etapie pierwszym roztworu dodajemy kilka kropel formaliny i ogrzewamy w łaźni wodnej. Redukujące
działanie metanalu spowoduje powstanie metalicznego srebra i osadzenie się go na ściankach probówki.
Próba Tollensa - film w jakości HD
Na poniższym filmie pokazujemy cały przebieg doświadczenia.